Đã có rất nhiều cuộc tranh luận xoay quanh Lý thuyết tiền tệ hiện đại. Các nhà phê bình gọi nó là một mớ hỗn độn. Nhà kinh tế học Scott Sumner đã tuyên bố gần đây trên blog của mình “MMT đã xây dựng một lối suy nghĩ kỳ quái, phi logic, hỗn độn về vĩ mô mà thực sự rất khó để phản bác.” Những người đề xướng MMT nói rằng chính những người phê bình mới người không kiên định với lý do nó là một phần của một mô hình thoái hóa đã đánh mất uy tín, ông James Mitchell nói.
Tình trạng nhầm lẫn này không mấy tích cực vì lý thuyết tiền tệ hiện đại từng bị giới hạn trong các blog và một số trường đại học bao gồm Đại học Missouri tại Thành phố Kansas, đột nhiên có vấn đề. Ở Hoa Kỳ, cánh trái của Đảng Dân chủ đang viện dẫn MMT để đưa ra trường hợp chính phủ liên bang chi tiêu lớn cho Thỏa thuận Green New Deal để loại bỏ nhiên liệu hóa thạch của Hoa Kỳ và tài trợ cho Medicare cho tất cả. Gần như chắc chắn rằng MMT sẽ bị kéo vào các cuộc tranh luận của cuộc đua tranh cử tổng thống vào năm 2020. Vì vậy, thời điểm thích hợp để đi sâu vào lý thuyết tiền tệ hiện đại là gì, xuất phát từ đâu, ưu và nhược điểm của nó?
May mắn thay, cuốn sách giáo khoa học thuật đầu tiên dựa trên lý thuyết đã được đã được xuất bản vào tháng Hai. Bộ sách dài 573 trang, có tiêu đề đơn giản là Kinh tế học vĩ mô, được viết bởi Mitchell, một nhà kinh tế tại Đại học Newcastle ở Úc; Randall Wray của Bard College ở Annandale-on-Hudson, N.Y.; và Martin Watts, một giáo sư danh dự tại Newcastle. Bài viết này dựa trên sách giáo khoa cũng như các bài báo và blog học thuật của các nhà MMT và các nhà phê bình của họ.
Dòng lý thuyết tiền tệ hiện đại
Một nơi tốt để bắt đầu là với một mô tả đơn giản mà bạn có thể mang theo trong túi: MMT đề xuất rằng một quốc gia có tiền tệ riêng của mình, chẳng hạn như Hoa Kỳ, không phải lo lắng về việc tích lũy quá nhiều nợ vì luôn có thể in thêm tiền để trả lãi. Vì vậy, hạn chế duy nhất về chi tiêu là lạm phát, có thể bùng phát nếu khu vực công và tư chi quá nhiều cùng một lúc. Miễn là có đủ công nhân và thiết bị để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng mà không gây ra lạm phát, chính phủ có thể chi vào những gì cần thiết để duy trì việc làm và đạt được các mục tiêu như ngăn chặn biến đổi khí hậu.
Nếu bạn đã tiếp nhận được nhiều như vậy, thì bạn đã đi trước rất nhiều nhà phê bình rồi đó. Vì MMT được liên kết với Cánh trái, một số người cho rằng nó ủng hộ người giàu để trả tiền cho các chương trình xã hội. Trên thực tế, MMT đã phá vỡ chính thống tự do bằng cách nói rằng trong khi thuế đối với người giàu có tốt cho việc giảm bất bình đẳng, chúng lại không cần thiết phải trả cho chi tiêu của chính phủ. Một quan niệm sai lầm khác là MMT nói rằng thâm hụt không bao giờ quan trọng. Vào ngày 13 tháng 3 trường đại học Chicago về kinh doanh gian hàng đã công bố một cuộc khảo sát mà các nhà kinh tế học nổi tiếng đã trình bày sai về MMT, bỏ qua sự hiểu biết rằng thâm hụt quá lớn có thể gây ra lạm phát quá mức. Các giáo sư khảo sát không đồng ý với MMT như mô tả. Các nhà MMT khóc dở mếu dở.
Lý thuyết tiền tệ hiện đại nói rằng thế giới vẫn chưa chấp nhận về cái chết của tiêu chuẩn vàng năm 1971, khi Tổng thống Richard Nixon tuyên bố rằng đồng đô la không còn có thể chuyển đổi thành vàng. Trong kỷ nguyên hiện đại của tiền tệ Fiat, MMT cho biết, Hoa Kỳ và các nền kinh tế lớn khác không còn phải lo lắng về việc có đủ vàng để sao lưu tiền giấy của họ không, vì vậy họ đã tự do in ra nhiều thứ họ cần.
“Tôi nghĩ rằng chúng ta đang được ghé thăm bởi sự hiện diện của Sao Hỏa ngày hôm nay”
MMT tuyên bố là người kế nhiệm hợp pháp cho các lý thuyết của nhà kinh tế nước Anh John Maynard Keynes, người đã tạo ra lĩnh vực kinh tế vĩ mô trong cuộc Đại khủng hoảng. Keynes đưa ra thuật ngữ “Nghịch lý về tiết kiệm”. Ông nói rằng trong khi bất kỳ hộ gia đình nào cũng có thể tự đào mình thoát khỏi lỗ hổng bằng cách cắt giảm chi tiêu khi thu nhập giảm, toàn bộ nền kinh tế không thể như thế được. Một chi tiêu của hộ gia đình là một khoản thu nhập khác, vì vậy nếu mọi người đều cắt giảm, không ai được trả tiền. Những gì bạn nhận được sau đó là một cuộc khủng hoảng - một tình huống mà chỉ chính phủ mới có thể khắc phục bởi vì, không giống như khu vực tư nhân, nó có thể đủ khả năng chi tiêu tự do, bỏ tiền vào túi người dân và do đó đưa nền kinh tế trở lại đúng hướng.
Trong tính toán của MMT, chủ nghĩa Keynes đã đi xuống trong những thập kỷ sau bởi những người kế nhiệm như Paul Samuelson, người đã cố gắng tạo ra kinh tế giống như vật lý, đóng vai trò của sự không chắc chắn cơ bản. Các nhà MMT đã không đặt niềm tin vào dòng chính bằng cách đề cập đến trường phái tư tưởng đó với cái tên “bastard Keynesianism,”, chủ nghĩa tiền tệ của nhà kinh tế học quá cố Joan Robinson.
MMT cũng dựa trên tài chính chức năng của thành phố, công trình của nhà kinh tế người Anh gốc Nga Abba Lerner, người đã viết vào những năm 1940 rằng chính phủ nên chi vào những gì được yêu cầu để đạt được mục tiêu của mình, thâm hụt phải được loại bỏ. Sau đó, Wynne Godley đã phát triển khái niệm cân bằng ngành, trong đó tập trung vào sự thật kế toán rằng khi chính phủ bị thâm hụt, khu vực phi chính phủ phải điều hành thặng dư và ngược lại.
Bắt đầu từ những năm 1990, phong trào vừa chớm nở kết hợp với sự hỗ trợ tài chính và trí tuệ của Warren Mosler, một nhà quản lý quỹ phòng hộ sống ở Quần đảo Virgin thuộc Hoa Kỳ và có các lãi suất trải dài từ chính trị đến thiết kế catamaran. Tất cả đều hướng vào sự hoài nghi. Khi Mitchell trình bày ý tưởng tại một hội nghị kinh tế, anh nhớ lại, ý kiến đầu tiên là từ một người đàn ông đã được nêu ra: “tôi nghĩ rằng chúng ta đang được ghé thăm bởi sự hiện diện của sao Hỏa vào ngày hôm nay.”
MMT bác bỏ sự đồng thuận hiện đại rằng các nền kinh tế nên được định hướng chủ yếu bằng cách tăng và giảm lãi suất. Các nhà MMT tin rằng tỷ lệ lãi suất tự nhiên trong một thế giới của tiền định danh là bằng 0 và việc chốt nó cao hơn là một món quà cho tầng lớp đầu tư. Họ nói rằng điều chỉnh lãi suất là không hiệu quả vì các doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư dựa trên triển vọng tăng trưởng, chứ không phải chi phí tiền bạc.
Các nhà MMT cho rằng các nền kinh tế nên được hướng dẫn bởi chính sách tài khóa Chi tiêu và thuế của chính phủ. Họ muốn một ngân hàng trung ương quốc gia để thực hiện đấu thầu kho bạc của mình. Để khi kho bạc cần tiền, ngân hàng trung ương cung cấp cho nó một keystroke - tạo tiền cơ bản từ hư vô bằng cách ghi có vào tài khoản kiểm tra kho bạc. Sách giáo khoa mới nói rằng ngày nay, các chính phủ có xu hướng điều hành các lập trường chính sách tài khóa hạn chế quá mức để không mâu thuẫn với lập trường chính sách tiền tệ.
MMT nói rằng, trái với vẻ bề ngoài, các ngân hàng không cho vay tiền gửi. Thay vào đó, họ thực hiện các khoản vay dựa trên nhu cầu vay, sau đó những người vay lấy hết số tiền thu được trong ngân hàng. Bất cứ ai mà họ viết séc đơn giản chỉ là gửi tiền vào một ngân hàng khác. Điểm mấu chốt là các khoản vay tạo ra tiền gửi chứ không phải tiền gửi tạo ra các khoản vay. Đây là một khía cạnh của MMT mà ngay cả một số ngân hàng trung ương bảo thủ, bao gồm cả những người ở Đức, Bundesbank, cũng đồng ý.
Để ổn định việc làm, MMT sẽ bổ sung một bảo đảm công việc do liên bang tài trợ. Chính phủ sẽ sử dụng nhiều người trong sự sụt giảm hơn là trong sự bùng nổ. Pavlina Tcherneva của Học viện Kinh tế Bard College’s Levy đang hoàn thiện kế hoạch. Đại diện Alexandria Ocasio-Cortez, Nhà xã hội Dân chủ từ Bronx, người trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Quốc hội, ủng hộ bảo đảm công việc và nói rằng MMT nên là một phần lớn trong cuộc trò chuyện của chúng tôi.
MMT thách thức một nguyên tắc cốt lõi của kinh tế học thông thường, đó là sự gia tăng thâm hụt ngân sách sẽ có xu hướng tăng lãi suất, tất cả đều cân bằng. Ngược lại, nó nói rằng, nghe hơi giống Nữ hoàng trắng của Alice in Wonderland. Khi chính phủ chi nhiều hơn, khu vực tư nhân sẽ nhận được tiền và đưa nó vào hệ thống ngân hàng. Với nhiều tiền hơn trong hệ thống và không tăng nhu cầu về nó, lãi suất sẽ có xu hướng giảm, không tăng, MMT nói. Trừ khi chính phủ chọn cách tăng dự trữ bằng cách bán trái phiếu, điều mà không cần thiết là phải làm.
Lý do mà chính phủ không cần bán chứng khoán kho bạc, hay đánh thuế để tiêu tiền là vì ngân hàng trung ương, dưới sự kiểm soát của kho bạc, có thể thanh toán mọi thứ bằng cách kết hợp tiền điện tử. Trong thế giới lý tưởng của MMT, vẫn sẽ có thuế, nhưng mục đích chính của họ, ngoài việc giảm bớt sự bất bình đẳng, sẽ là bù đắp cho việc kiểm soát lạm phát. Thuế sẽ tiêu tốn vừa đủ tiền từ người tiêu dùng và doanh nghiệp để tổng chi tiêu trong nền kinh tế sẽ không giành được quá nhiều.
khá hấp dẫn khi xét về quan niệm về chính sách tài khóa của MMT, về cơ bản tương tự như chính sách của dòng chính Cameron Này, họ cũng tin vào thuế - nhưng điều đó không hoàn toàn đúng. Các nhà MMT cho rằng lạm phát không nhất thiết là kết quả của sự tăng trưởng quá mạnh. Họ đổ lỗi nhiều cho các doanh nghiệp về sức mạnh định giá quá mức. Vì vậy, trước khi cố gắng kìm hãm sự tăng trưởng để tiêu diệt lạm phát, họ sẽ cố gắng phá vỡ độc quyền và ngăn các ngân hàng thực hiện quá nhiều khoản vay. “Càng tích cực điều tiết doanh nghiệp lớn vì mục đích cộng đồng, công việc càng có thể đạt được chặt chẽ,” ba nhà MMT đã viết như thế trong một lá thư gửi đến chuyên mục Thời báo Tài chính.
Với công thức đó, không có gì lạ khi MMT có những chỉ trích lớn ở Phố Wall, nơi đôi khi nó bị chế giễu là Cây tiền ma thuật. Điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là trường phái tư tưởng đang lấy đi khá nhiều từ các nhà kinh tế tự do, người mà dường như là đồng minh tự nhiên, chẳng hạn như Larry Summers, cựu thư ký Bộ Tài chính và cựu chủ tịch Harvard. Summers đã đưa ra trường hợp rằng các quốc gia giàu có đang bị đình trệ thế tục và yêu cầu mức chi tiêu thâm hụt của các chính phủ được kích thích vĩnh viễn để tránh cho họ khỏi suy thoái, tương tự như những gì MMT lập luận. Tuy nhiên, trong một bài đăng gần đây của Washington Post, Summers đã gọi MMT là “ngụy biện ở nhiều cấp độ.”
Summers và những người khác có thể lo lắng rằng MMT sẽ gây ảnh hưởng xấu cho các quan điểm ôn hòa thông thường hơn của họ về thâm hụt.”Miễn là họ ra khỏi đó tuyên bố rằng kinh tế vĩ mô tiêu chuẩn là sai, tôi đoán là chúng ta cần phải trả lời,” ông Paul Paul Krugman, người đoạt giải Nobel, là giáo sư tại Trung tâm tốt nghiệp Đại học Thành phố New York, đã viết trên New York Times Blog.
Các nhà phê bình MMT, lập luận rằng cố gắng sử dụng chính sách tài khóa để điều khiển nền kinh tế là một thất bại đã được chứng minh vì Quốc hội và tổng thống hiếm khi hành động đủ nhanh để đối phó với suy thoái. Họ nói rằng các chính trị gia có thể được dựa vào việc áp đặt nỗi đau (pain) lên công chúng thông qua thuế cao hơn hoặc chi tiêu thấp hơn để giảm lạm phát. Các nhà MMT trả lời rằng họ cũng phản đối việc tinh chỉnh và thay vào đó họ muốn sử dụng các chất ổn định tự động, bao gồm cả các công việc đảm bảo, để giúp giữ cho nền kinh tế đi đúng hướng.
Những kẻ gièm pha MMT cực kì hoài nghi về ý tưởng rằng kho bạc và ngân hàng trung ương nên làm việc trong các buổi hòa nhạc. Cục Dự trữ Liên bang đã đấu thầu với Bộ Tài chính trong Thế chiến II, nhưng cái đặc quyền thấu chi tiết kiệm đó đã được sử dụng một cách nhanh chóng sau đó và kết thúc vĩnh viễn vào năm 1981 bởi vì các nhà kinh tế đã cảnh báo rằng một ngân hàng trung ương phụ thuộc sẽ cho phép lạm phát vượt quá tầm kiểm soát. Họ cũng nghi ngờ về việc bảo đảm việc làm, lập luận rằng nếu mức lương của chính phủ cho các công việc được đảm bảo quá thấp, họ sẽ không có được nhiều lợi ích để giúp đỡ những người lao động thất nghiệp hoặc nền kinh tế, trong khi nếu quá cao thì nó sẽ làm suy yếu việc làm tư nhân.
Kế hoạch Tcherneva kêu gọi đề xuất $15 một giờ. MMT hình dung rằng các công nhân làm việc trong chính phủ sẽ quay trở lại khu vực tư nhân khi nền kinh tế mạnh lên, nhưng điều đó có nghĩa là một số chức năng của chính phủ sẽ không còn được thực hiện. Trong một email, Wray cho biết những biến động theo chu kỳ trong việc làm của chính phủ là có thể kiểm soát được.
Các nhà phê bình của MMT từ chối cam đoan rằng một quốc gia có tiền tệ riêng của họ không cần phải lo lắng về thâm hụt. Rốt cuộc, người ta đã chứng minh rằng một quốc gia mất niềm tin vào các nhà đầu tư thế giới sẽ thấy đồng tiền của mình giảm mạnh. Được cho thấy vào năm 1976, Vương quốc Anh đã buộc phải khiếu nại lên Quỹ Tiền tệ Quốc tế để ổn định giá trị của đồng bảng Anh. Wray cho biết sai lầm của nước Anh là đã cố gắng chốt đồng tiền của mình với đồng đô la và cuộc khủng hoảng đã giảm bớt khi nó cho phép đồng bảng trôi nổi.
Những bất đồng khác khó hơn đối với giáo dân để phân tích. Chẳng hạn, có nhiều tranh luận phức tạp về cách xác định lãi suất và liệu chính phủ và khu vực tư nhân có cạnh tranh để tiết kiệm hay không. Các nhà kinh tế chính thống cho rằng các phần chính xác của MMT không mới và các phần mới không đúng. Nhưng các nhà MMT chỉ ra rằng cơ sở này đã không chứng tỏ mình trong những năm gần đây - điển hình như phần lớn không dự đoán được cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cách đây một thập kỷ. Paul McCulley, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của công ty quản lý đầu tư trái phiếu khổng lồ Pacific, nói rằng mặc dù ông ấy không phải là một nhà MMT chính hiệu, ông tin rằng nó cung cấp một kiến trúc mạnh mẽ cho một thế giới tiền tệ phẳng.
Trong mọi trường hợp, sách giáo khoa mới cung cấp cho MMT cú bật tốt. Samuelson, trong lời tựa cho ấn bản năm 1990 của cuốn sách nguyên tắc bán chạy nhất của mình, đã viết “tôi không quan tâm ai viết luật của quốc gia hay xào nấu các hiệp ước tiên tiến của nó - nếu tôi có thể viết sách giáo khoa kinh tế về nó”. Stephan Stephanie Kelton, một nhà MMT, người từng là cố vấn kinh tế cho chiến dịch tranh cử tổng thống của Thượng nghị sĩ độc lập Vermont Bernie Sanders vào năm 2016 và là một chuyên mục của Bloomberg Opinion, đã chứng kiến sự thay đổi. Trong các bài thuyết trình, nhà kinh tế của Đại học Stony Brook thích đưa ra một câu trích dẫn, về cơ bản nó nói: Đầu tiên họ phớt lờ bạn, sau đó họ cười bạn, sau đó họ chống lại bạn. Cuối cùng, bạn thắng.