Nhiều người cũng sẽ chung cảm nhận khi đột nhiên họ phát hiện số dư tài khoản môi giới của họ giảm mạnh. Vậy, số tiền đó đã đi đâu? May mắn thay, tiền lãi hoặc lỗ trên một cổ phiếu không được coi là biến mất. Hãy đọc để tìm hiểu điều gì đã xảy ra và nguyên nhân do đâu.
Tiền biến mất
Trước khi chúng ta xem xét tiền biến mất bằng cách nào, có một điều quan trọng cần phải hiểu đó là bất kể thị trường đang trong trạng thái lên (tăng giá) hay xuống (xuống giá), thì cung và cầu xác lập giá cổ phiếu, cùng với những biến động trong giá cổ phiếu sẽ quyết định bạn lãi hay lỗ. Như vậy, nếu bạn mua một cổ phiếu với giá $10, sau đó bán nó với giá chỉ $5, bạn (rõ ràng) sẽ mất $5. Điều này có vẻ như số tiền đó chắc chắn đã rơi vào túi người khác, nhưng thực sự không chính xác như vậy. Nó không rơi vào tay người mua cổ phiếu từ bạn. Công ty phát hành cổ phiếu cũng không nắm nó. Bên môi giới cũng không, bởi bạn chỉ trả họ phí giao dịch thay bạn. Vậy câu hỏi vẫn là: Tiền đã đi đâu?
Giá trị kì vọng và giá trị thực tế
Câu trả lời đơn giản nhất cho câu hỏi trên là nó thực sự đã tan biến vào không trung theo sự sụt giảm cầu đối với cổ phiếu, hay cụ thể hơn là sự giảm ưa thích của các nhà đầu tư đối với nó. Nguy cơ tan biến vào nơi vô định này của tiền thể hiện bản chất phức tạp và có phần mâu thuẫn của nó. Đúng vậy, tiền là một thứ khó nắm bắt - vừa trừu tượng, đùa bỡn với những giấc mơ và tưởng tượng của chúng ta, vừa cụ thể, là thứ hằng ngày chúng ta vẫn đem đi để mua bánh mì. Chính xác hơn, 2 mặt này thể hiện 2 thành phần tạo nên giá trị thị trường của một chứng khoán: giá trị kì vọng và giá trị thực tế. Mặt khác, tiền có thể được sinh ra hoặc mất đi với sự thay đổi giá trị kì vọng của một cổ phiếu, quyết định bởi nhận thức cá nhân và nghiên cứu của các nhà đầu tư và phân tích. Ví dụ, một công ty dược phẩm được phép sáng chế thuốc chữa bệnh ung thư có thể có giá trị kì vọng cao hơn rất nhiều một cửa hàng nhỏ.Tùy thuộc nhận thức và kỳ vọng của nhà đầu tư đối với cổ phiếu, giá trị kì vọng phụ thuộc vào doanh thu và lợi nhuận dự báo. Nếu giá trị kì vọng thay đổi – điều mà thực tế xảy ra chỉ bởi những thứ trừu tượng như lòng tin và cảm xúc – thì giá cổ phiếu cũng sẽ thay đổi theo. Ví dụ, giá trị kì vọng mà giảm sẽ khiến những người nắm giữ cổ phiếu bị lỗ bởi tài sản của họ bây giờ kém giá trị hơn ban đầu. Nhắc lại một lần nữa, không nhất thiết có ai nhận được tiền ở đây, nó chỉ là một mất mát trong nhận thức của nhà đầu tư.Chúng ta đã nhắc tới phần nào đó tính "không thực" của tiền, chúng ta cũng không thể bỏ qua giá trị thực của nó, đó là giá trị cụ thể của một công ty. Giá trị thực được đề cập đến chính là giá trị kế toán (hay đôi khi còn gọi là giá trị sổ sách), nó được tính bằng tổng tài sản trừ đi tổng nợ phải trả. Như vậy, nó thể hiện số tiền còn lại nếu một công ty bán tất cả tài sản của mình theo giá trị thị trường và sau đó trả hết tất cả khoản nợ.
Nhưng bạn thấy đấy, nếu không có giá trị thực, thì sẽ không có giá trị kì vọng: các nhà đầu tư đánh giá một công ty tốt cỡ nào sẽ nhìn vào giá trị thực tế của nó như cơ sở cho giá trị kì vọng.
Tiết lộ thủ thuật “biến mất”
Ví dụ, vào tháng Hai năm 2009, Cisco Systems Inc (Nasdaq: CSCO) có 5,81 tỉ cổ phiếu đã phát hành, điều đó có nghĩa là nếu giá cổ phiếu giảm $1, tổng thiệt hại sẽ lớn hơn $5.81 tỷ trong giá trị kì vọng. Bởi vì CSCO có hàng tỉ đô la tài sản thực, nhưng chúng ta biết rằng sự thay đổi không xảy ra trong giá trị thực tế, bởi vậy ý tưởng tiền biến vào không khí thật mỉa mai lại trở nên rõ nét hơn rất nhiều. Thực sự, những gì đang xảy ra là các nhà đầu tư, phân tích và các chuyên gia thị trường đang tuyên bố những dự báo của họ về công ty là không mấy khả quan. Do đó các nhà đầu tư không sẵn sàng trả nhiều tiền cho cổ phiếu như trước nữa.Như vậy, niềm tin và kỳ vọng có thể chuyển thành tiền mặt lạnh cóng, nhưng cũng là nhờ một sự kiện thực tế ví dụ như: năng lực tạo ra điều gì đó của công ty, có thể là một sản phẩm hữu dụng hoặc một dịch vụ công chúng cần. Công ty càng sản xuất tốt, thì doanh thu càng cao và các nhà đầu tư sẽ có niềm tin hơn vào công ty.Trong một thị trường đang lên, nhận định chung về khả năng duy trì sản xuất và sáng tạo của thị trường là tích cực. Quan niệm này sẽ không tồn tại nếu không có một số bằng chứng cho thấy cái gì đó đang hoặc sẽ được tạo ra, cho nên các chủ thế trong một thị trường đang lên đều có thể kiếm tiền. Tất nhiên, điều ngược lại có thể xảy ra trong một thị trường đi xuống.Tóm lại, bạn có thể nghĩ về thị trường chứng khoán như một thị trường làm giàu cũng nhanh mà phá sản cũng dễ.
Những chiếc tất biến mất
Không ai thực sự biết lý do tại sao những chiếc tất cho vào máy giặt rồi không bao giờ trở lại nữa, nhưng từ giờ nếu bạn còn băn khoăn không biết giá cổ phiếu đó ở đâu ra hay nó đã biến đi đâu rồi thì ít nhất bạn cũng có thế đổ lỗi ngay cho lý do nhận định thị trường.