Cách đây vài năm, trong một lần trò chuyện, một người bạn đã nói với tôi một điều mà đến giờ vẫn khiến tôi suy ngẫm. Anh bạn tôi than thở rằng anh không thể nào tập trung làm việc được khi ngồi trong văn phòng mở: "Đó là lý do tại sao tớ phải mua thẻ thành viên của quán cà phê mô hình không gian làm việc chung (Coworking Space) bên kia đường. Làm việc ở đó tớ mới tập trung được".
Dù tôi cũng rất ghét phải làm việc trong không gian văn phòng mở, nhưng lời chia sẻ của anh bạn vẫn làm tôi cảm thấy khó hiểu. Bởi nói thế nào đi chăng nữa thì Coworking Space cũng thuộc kiểu không gian làm việc mở mà. Nhưng gần đây tôi có tình cờ xem được một loạt các nghiên cứu, thí nghiệm về tác động của âm thanh lên bộ não con người. Kết quả của những nghiên cứu đó vừa hay đã giải thích được lý do tại sao phương pháp của bạn tôi lại có hiệu quả.
Từ các nghiên cứu trước đây, chúng ta biết được vấn đề chính của người nhân viên trong môi trường văn phòng mở hoặc văn phòng có vách ngăn chia ô là những tiếng ồn khó chịu.
Nhưng nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng có thể tác nhân chính làm chúng ta xao nhãng không phải là bản thân tiếng ồn, mà là người tạo ra tiếng ồn ấy. Trên thực tế, những âm thanh nền khi ở một mức độ nào đấy thực sự có thể hữu ích, làm tăng hiệu suất của chúng ta trong các hoạt động sáng tạo, miễn là chúng ta không để mình bị cuốn vào những tiếng xì xào, ồn ào đó. Thay vì một bầu không khí im lặng hoàn toàn, một môi trường làm việc lý tưởng cho các hoạt động sáng tạo nên có một chút tiếng ồn làm nền. Đó là lý do tại sao bạn có thể tập trung tốt trong một quán cà phê xì xào, nhưng lại hầu như không thể làm việc trong một văn phòng có nhiều tiếng ồn hỗn tạp.
Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu người tiêu dùng cũng cho thấy: nếu mức độ tiếng ồn xung quanh chúng ta ở mức phù hợp thì chúng có thể kích thích chúng ta sáng tạo hơn. Nhóm các nhà nghiên cứu, dẫn đầu bởi Ravi Mehta - giáo sư của Đại học Illinois Urbana- Champaign, đã thí nghiệm tác động của các mức độ tiếng ồn khác nhau lên những người tham gia trong khi họ cố hoàn thành một bài kiểm tra tư duy sáng tạo.
Những người tham gia được chia thành 4 nhóm và tất cả mọi người đều được yêu cầu hoàn thành một bài kiểm tra trí liên tưởng (một cách thường dùng để đo lường, đánh giá tư duy sáng tạo của người làm bằng cách yêu cầu họ tìm ra mối quan hệ giữa các từ, mà mới nhìn qua thì không có vẻ gì là liên quan với nhau). Tùy thuộc vào từng nhóm, người tham gia được cho tiếp xúc với các mức độ âm thanh nền khác nhau, từ hoàn toàn không có âm thanh đến các mức 50 decibel, 70 decibel và 85 decibel. Sự khác biệt giữa các nhóm hầu như không có ý nghĩa thống kê; tuy nhiên, điểm đáng lưu ý là những người tham gia trong nhóm 70 decibel (cường độ tiếng ồn này tương đương với những tiếng rì rầm trong một quán cà phê) hoàn thành bài kiểm tra tốt hơn đáng kể so với các nhóm khác. Và sự khác biệt không đáng kể giữa các nhóm còn lại có thể được diễn giải ra rằng tư duy sáng tạo của chúng ta không thay đổi mấy, dù là khi chúng ta tiếp xúc với sự tĩnh lặng hoàn toàn hay là với tiếng ồn 85 decibel từ môi trường xung quanh - cường độ âm thanh này khá lớn, tương đương với âm thanh phát ra từ một máy tiêu hủy rác hoặc từ một chiếc xe moto. Tuy chẳng có sự khác biệt nào, nhưng kỳ lạ thay, không ai trong số chúng ta lại muốn làm việc bên cạnh một máy tiêu hủy rác hay một chiếc xe moto cả.
Với kết quả thực sự ấn tượng của nhóm 70 decibel, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức độ tiếng ồn nền - miễn là nó không quá lớn và cũng không phải là hoàn toàn im lặng - có thể gia tăng khả năng tư duy sáng tạo của một người. Khi tiếng ồn nền đạt đến một mức phù hợp, nó sẽ làm gián đoạn những tư duy bình thường nhưng đồng thời lại giúp trí tưởng tượng của chúng ta được tự do phát triển, mà không gây mất tập trung hoàn toàn. Kiểu "nửa tập trung nửa phân tâm" này là trạng thái tối ưu để thực hiện các công việc đòi hỏi sáng tạo. Giống như một nhà văn đã từng viết, "Dấn thân vào một môi trường tương đối ồn ào có thể làm kích thích cho bộ não tư duy trừu tượng, và từ đó giúp nảy ra những ý tưởng sáng tạo".
Trong một nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu sử dụng điện não đồ thùy trán để nghiên cứu sóng não của người tham gia khi họ vừa làm bài kiểm tra về tư duy sáng tạo vừa phải tiếp xúc với các môi trường âm thanh khác nhau. Các nhà nghiên cứu đã tìm ra những thay đổi có ý nghĩa thống kê về điểm số sáng tạo và mối liên hệ giữa những điểm số đó với các loại sóng não nhất định. Như trong nghiên cứu trước đây, một mức độ nhất định của “tiếng ồn trắng” đã được chứng minh là kiểu âm thanh nền lý tưởng cho các công việc sáng tạo.
Vậy thì, vì sao rất nhiều người trong số chúng ta lại ghét phải làm việc trong môi trường văn phòng mở? Những âm thanh thì thầm to nhỏ của đồng nghiệp và tiếng gõ nhẹ nhàng của hệ thống sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí sẽ giúp chúng ta tập trung chứ. Vấn đề có thể là, trong môi trường văn phòng mở, chúng ta không thể ngăn mình khỏi bị cuốn vào những cuộc đối thoại của người khác hoặc bị xen vào trong lúc chúng ta đang cố tập trung. Thật vậy, các nhà nghiên cứu của EEG chỉ ra rằng những tương tác mặt đối mặt, hội thoại và các kiểu gián đoạn khác ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sáng tạo. Ngược lại, không gian làm việc chung hoặc quán cà phê có thể giúp ta tập trung bởi nó cung cấp một mức độ vừa phải tiếng ồn nền và một sự riêng tư tuyệt đối, không bị gián đoạn bởi những tác nhân không mong muốn từ bên ngoài.
Tổng hợp lại, bài học rút ra ở đây là một không gian lý tưởng cho việc tập trung không có nghĩa là một nơi hoàn toàn yên tĩnh mà là một không gian riêng tư, được hạn chế tuyệt đối khỏi những sự gián đoạn. Tìm ra một không gian mà bạn có thể hòa mình vào (bất kể nó ồn ào đến đâu) sẽ là chiến lược tốt nhất giúp bạn đảm bảo những công việc quan trọng của mình được hoàn thành.