Vương quốc Anh
Rõ ràng là bản thân nước Anh chính là “nạn nhân” hứng chịu những hậu quả nặng nề nhât của Brexit. Cuộc trưng cầu lịch sử này đã có những ảnh hưởng to lớn đến tình hình kinh tế- chính trị- xã hội của Anh Quốc.
Thị trường chao đảo
Đồng bảng Anh đã giảm đáng kể so với đồng đôla Mỹ và đạt mức thấp kỉ lục trong 31 năm qua. Chỉ sau một tuần, đồng bảng Anh đã mất đi 12% giá trị của nó.
Các tổ chức xếp hạng tín dụng như Fitch và S&P đã hạ cấp tín dụng của Anh, đồng nghĩa với việc các tổ chức này tin rằng việc cho chính phủ Anh vay tiền không còn an toàn như trước kia.
Thị trường tài chính nước Anh trải qua nhiều biến động sau Brexit.
Thị trường chứng khoán ở Anh cũng đã có một phen chao đảo. Chỉ số FTSE 250 - chỉ số cổ phiếu của các công ty chủ yếu thu lợi nhuận tại Anh đã giảm 10% kể từ sau cuộc trưng cầu. Trong đó, các ngân hàng dường như là những tổ chức chịu thiệt hại nặng nề nhất. Cổ phiếu của các ngân hàng như Lloyds, Barclays và Royal Bank of Scotland đã giảm mạnh ở các mức là 21%, 20% và 18%. Các chuyên gia tính toán rằng kể từ sau cuộc trưng cầu, thâm hụt ở nước Anh đã lên đến 935 tỉ Bảng. Điều này có thể gây áp lực lên giá trị cổ tức các doanh nghiệp cần trả cho cổ đông cũng như giảm khả năng tăng lương và thuê thêm nhân công của các doanh nghiệp nước này.
Bên cạnh thị trường tài chính, rất nhiều dự án đầu tư tại Anh cũng đã phải chịu ảnh hưởng của Brexit. Chính phủ Anh đã tạm hoãn việc xây dựng một đường băng mới ở sân bay Heathrow, và các chuyên gia cũng đang nghi ngại cho dự án đường sắt cao tốc ở phía Bắc nước Anh hay công trình nhà máy điện hạt nhân ở Somerset. Vì các nguồn đầu tư là một phần quan trọng trong GDP mỗi nước, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng nền kinh tế Anh rất có thể sẽ phải trải qua một cuộc suy thoái hoặc ít nhất là có tốc độ tăng trưởng rất chậm trong thời gian sắp tới.
Nhưng có lẽ hệ quả kinh tế nghiêm trọng nhất chính là vấn đề thời gian. Nước Anh chỉ có hai năm để đàm phán cho một mối quan hệ thương mại mới với EU- thị trường giao thương lớn nhất của nước này. Và sau hai năm, nếu không thỏa thuận mới nào được kí kết thì ngành thương mại của Anh Quốc sẽ phải chịu những thiệt hại khôn lường.
Chính trường hỗn loạn
Ngay sau khi kết quả cuộc trưng cầu được công bố, Thủ tướng Anh David Cameron đã tuyên bố từ chức. Trong bài phát biểu từ chức của mình, ông Cameron nói rằng ông sẽ tiếp tục vị trí là người lãnh đạo Đảng Bảo thủ để chuẩn bị cho việc Anh rời EU, tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng mình sẽ không phải là người lãnh đạo nước Anh trong quá trình rút khỏi cộng đồng này.
Thủ tướng Anh David Cameron tuyên bố từ chức hôm 24/6.
Và nước Anh lại khẩn trương tìm cho mình một nhà lãnh đạo mới. Ngày 13/7 vừa qua, Bộ trưởng Nội vụ Theresa May đã được các thành viên Đảng Bảo thủ chọn là Tân Thủ tướng của Anh, sau khi một loạt các ứng viên rút khỏi chiến dịch tranh cử và bà May là ứng cử viên cuối cùng trụ lại.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của người kế nhiệm này là xây dựng lại các thỏa thuận thương mại với các nước châu Âu cũng như giải quyết vấn đề nhập cư. Tuy vốn là người ủng hộ Anh ở lại EU nhưng bà May đã tuyên bố về kết quả cuộc trưng cầu là: "Brexit là Brexit. Nước Anh không phải nỗ lực để ở lại EU hay tái gia nhập EU bằng cửa sau. Và cũng không có trưng cầu ý dân lần hai".
Kể cả khi Anh đã có nhà lãnh đạo mới, chính trường Anh vẫn chưa thể “yên bề” vì các đảng phái khác cũng đang trải qua khủng hoảng. Chỉ hơn một tuần sau cuộc trưng cầu, lãnh đạo Đảng Độc lập Anh (UKIP)- ông Nigel Farage đã tuyên bố từ chức. Trong khi đó, Đảng Lao động Anh đang đối mặt với nội bộ lục đục, khi mà nhà lãnh đạo Jeremy Corbyn đang vấp phải các yêu cầu từ chức của các thành viên Đảng này.
Nguy cơ rạn nứt Vương quốc Anh
Trong Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, các nước có tỷ lệ số phiếu bầu ở lại nhiều nhất là Scotland và Bắc Ireland. Hai nước này đã thể hiện sự phản đối của mình và ngay lập tức “đánh tiếng” về khả năng rời khỏi Vương quốc Anh.
Ngày 24/6, Bộ trưởng Thứ nhất (tương đương Thủ tướng) của Scotland - bà Nicola Sturgeon đã tuyên bố trong bài phát biểu của mình: “Cuộc trưng cầu ở đây đã cho thấy người dân Scotland muốn tiếp tục là một phần của EU.”
Những người ủng hộ Scotland tách khỏi Vương quốc Anh năm 2014.
Năm 2014, Scotland đã từng mở một cuộc trưng cầu để đòi độc lập khỏi Vương quốc Anh, và kết quả là phần lớn người dân vẫn muốn ở lại. Tuy nhiên, vào tháng 5 năm nay, Đảng Độc lập Scotland đã đề cập trong bản tuyên ngôn của họ là nghị viện Scotland có quyền mở một cuộc trưng cầu độc lập thứ hai nếu Scotland bị buộc rời khỏi EU trái với ý nguyện của người dân nước này.
Bắc Ireland cũng đang phải đối mặt với tình thế khó khăn, khi mà tỷ lệ phiếu bầu ở lại EU là 56%. Brexit rất có thể sẽ khiến nhiều người dân Bắc Ireland muốn nước này hợp nhất với nước láng giềng Ireland- hiện đang là một thành viên EU. Phó Bộ trưởng Thứ nhất của Bắc Ireland- ông Martin McGuinness cũng đã kêu gọi việc mở một cuộc trưng cầu cho việc thống nhất Ireland.
EU và các nước thành viên khác
EU sẽ mất đi nền kinh tế lớn thứ hai của khối này một khi Anh ra đi, và điều này chắc chắn sẽ gây ra những ảnh hưởng kinh tế- chính trị to lớn khi mà hiện tại EU đã đang phải đối mặt với tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm và cuộc khủng hoảng nhập cư.
Những nước chịu ảnh hưởng kinh tế mạnh mẽ nhất của việc Anh rời EU là Ireland và Đức. 32% hàng xuất khẩu của Ireland là đến Anh, và Anh là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Đức. Một ảnh hưởng kinh tế khác chính là việc EU sẽ gia tăng các chính sách bảo hộ thương mại như tăng thuế quan cho hàng nhập khẩu và giảm thuế cho các doanh nghiệp trong nước. Lí do cho sự điều chỉnh này là việc từ trước đến nay, trong EU luôn tồn tại hai phe: một bên ủng hộ các biên pháp bảo hộ thương mại, một bên ủng hộ thị trường thương mại tự do- trong đó có nước Anh. Thế nên, khi Anh rời đi, xu hướng gia tăng các biện pháp bảo hộ thương mại rất có thể xảy ra.
Nhưng viễn cảnh tồi tệ nhất khiến nhiều người lo ngại là Brexit sẽ gây ra hiệu ứng “domino”, làm lan tỏa chủ nghĩa Euroscepticism (chủ nghĩa nghi ngờ và phản đối EU) ra toàn châu Âu. Brexit có thể khiến một loạt các quốc gia như Đan Mạch, Áo, Thụy Điển mở cuộc trưng cầu dân ý để quyết định tư cách thành viên EU của mỗi nước. Và nếu kết quả của những cuộc trưng cầu này là “Ra đi” thì nguy cơ Liên minh châu Âu tan rã sẽ ngày càng cao.
Thế giới
Chỉ hai ngày sau khi kết quả trưng cầu được thông báo, thị trường thế giới đã mất một con số kỉ lục là 3 tỉ đô la Mỹ. Các chuyên gia dự báo rằng trong những tháng theo sau Brexit, thị trường vẫn sẽ tiếp tục biến động. Việc đồng bảng Anh bị mất giá đi kèm với việc những ngân hàng lớn như Barclays mất 1/3 giá trị cổ phiếu cũng khiến xu hướng biến động của thị trường ngày càng lan rộng.
Mỹ là nước chịu những tác động rõ rệt nhất của Brexit - khi cổ phiếu nước này đã giảm hơn 600 điểm khi kết thúc phiên giao dịch ngày 24/6- một ngày sau cuộc trưng cầu.
Tranh biếm họa thể hiện tác động tiêu cực của Brexit đến thị trường chứng khoán Mỹ.
Bên cạnh ảnh hưởng tài chính, có lẽ những ảnh hưởng về mặt chính trị cũng là điều làm Mỹ lo ngại. Nước Anh vốn là đối tác chiến lược của Mỹ trong vấn đề ổn định tình hình ở Afghanistan và các vấn đề Trung Đông như chương trình hạt nhân ở Iran và mối quan hệ giữa Israel và Palestin. Một hệ quả của Brexit sẽ là việc Mỹ sẽ nhận được ít trợ giúp hơn từ Anh và các nước đồng minh NATO khác. Nói cách khác, một nước Anh bị phân tâm bởi các vấn đề nội bộ khó có thể dồn hết tâm trí và lực lượng để giải quyết các thách thức toàn cầu và một đồng minh Mỹ có thể trông cậy.
Nếu có nước nào được lợi từ sự ra đi của Anh khỏi EU thì đó chính là nước Nga. Việc đồng Bảng giảm giá so với đồng euro sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Anh chiếm lĩnh thị trường của các đối thủ khác thuộc EU. Mà EU hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Nga, thế nên, điều này đồng nghĩa với việc giao dịch thương mại giữa Anh và Nga có thể tăng cao.
Ngoài ra, Nga cũng đang chịu các lệnh trừng phạt của EU do các xung đột tại Ukraine. Trong số các thành viên EU, Anh và một số nước Đông Âu khác là những nước đã nhiều lần kêu gọi EU tiếp tục duy trì các lệnh trừng phạt này. Nhưng với việc Anh không còn ở EU, nhiều khả năng sẽ không còn quốc gia nào đứng lên kêu gọi tiếp tục trừng phạt Nga và cuối cùng những án phạt này có thể được dỡ bỏ.
Việt Nam
Thị trường chứng khoán Việt Nam và và tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đô la Mỹ (USD/VND) đều có biến động mạnh sau khi kết quả bỏ phiếu Brexit được công bố. Kết thúc phiên sáng ngày 24/6, chỉ số chứng khoán VN-Index giảm 21,63 điểm, xuống còn 610,64 điểm. Trong khi đó, tỷ giá USD/VND cũng tăng từ 30-35 đồng.
Tuy nhiên, đây chỉ là những phản ứng tức thì của thị trường. Vì chỉ sau một tuần, chỉ số VN- Index lại tăng trở lại và vượt mức 640 điểm vào ngày 1/7. Còn tỷ giá USD/VND cũng đã giảm so với ngày 24/6.
Ngày 28/6, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã đưa ra nhận định rằng kinh tế Việt Nam chưa bị tác động lớn trước diễn biến Brexit, do EU chưa phải là đối tác chiếm tỷ trọng lớn với kinh tế Việt Nam, kể cả về thương mại và đầu tư. Ngoài ra, Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do với EU cuối năm 2015, đầu 2016 (EVFTA) mà Anh là một trong 28 quốc gia thành viên. Tuy nhiên, Hiệp định này có hiệu lực từ năm 2018 nên ngay trước mắt, nếu Anh rời EU trước thời điểm EVFTA có hiệu lực thì việc tác động đến kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam - EU nói chung và Việt Nam - Anh nói riêng là không lớn.
Nhưng trong dài hạn, Việt Nam vẫn phải theo dõi chặt chẽ quá trình Anh rời EU bởi vì sẽ có những ảnh hưởng mang tính gián tiếp ví dụ như việc Anh rời EU ảnh hưởng đến giá trị đồng tiền các nước, trong đó có các nước là bạn hàng lớn về thương mại và đầu tư của Việt Nam.
---
Chuỗi bài Sơ Lược Về Brexit:
Bài 1: Sơ Lược Về Brexit: Brexit là gì?
Bài 2: Sơ Lược Về Brexit: 12 Lí Do Cho Việc Ra Đi Và Ở Lại EU
Bài 3: Sơ Lược Về Brexit: Những Tác Động Của Brexit
Bài 4: Sơ Lược Về Brexit: Regrexit Và Quá Trình Để Anh Rút Khỏi EU