Nền Tảng Cốt Lõi Của Một Cuộc Sống Sáng Tạo

Trong những năm 1990, ông đã phỏng vấn 91 người trong danh sách những người thành công nhất trên thế giới (bao gồm 14 người đoạt giải Nobel), từ các ngành khác nhau, để khám phá những bí mật làm cho họ trở nên khác biệt.

Là một nhà nghiên cứu tâm lý học hoàn chỉnh, ông biết rằng công việc sáng tạo có ý nghĩa rất lớn trong số những nhu cầu của con người, nhưng chưa có những nỗ lực có hệ thống nào để làm rõ những công việc ấy là như thế nào cho đến khi ông cho ra đời bản nghiên cứu nổi tiếng của mình.

Sau nhiều tháng phỏng vấn và quan sát, Csikszentmihalyi và nhóm nghiên cứu của ông đã tập hợp mọi thứ họ đã biết và tổng hợp lại để so sánh.

Trong một nhóm người kết hợp đa dạng  - từ các nghệ sĩ đến các nhà khoa học và các chính trị gia - một cách tự nhiên như vậy, họ đã tìm thấy sự vô số điểm khác biệt, nhưng đồng thời họ cũng tìm thấy nhiều điểm tương đồng.

Trong mọi trường hợp, ví dụ, như ông đã dự đoán, họ cho rằng công việc của mình là một trong những niềm vui lớn nhất  trong đời. Ông cũng nhận ra tầm quan trọng của nhiều điều mà bây giờ mới trở nên rõ ràng - như sự kiên trì lâu dài, kỷ luật, sự toàn tâm và tò mò.

Tất cả những người tài năng đó đều rất cẩn trọng trong việc quản lý sức khỏe và năng lượng của bản thân họ, và mỗi người đều đã học cách tạo ra guồng làm việc nhất quán của bản thân và môi trường làm việc qua nhiều năm thử làm và mắc lỗi.

Có một chương ở cuối cuốn sách của ông (dựa trên nghiên cứu) đã thu hẹp xuống còn mười điểm tương đồng quan trọng mà tất cả họ đều có; có nhiều thứ bạn mong đợi và một số ít thì không

Chính vậy, điều thú vị nhất về toàn bộ thí nghiệm này là kết luận của Csikszentmihalyi về định nghĩa sáng tạo và các yếu tố trụ cột củng cố sự sáng tạo trong quá trình hoạt động.

Trái ngược với niềm tin phổ biến, sự sáng tạo không chỉ đơn thuần là nghệ thuật, và cũng không chỉ là về phẩm chất mà một người có. Đó là một cách sống, một thứ có đầu vào và đầu ra cụ thể.

Sự sáng tạo như một sản phẩm đầy sự phức tạp

Khi cuộc sống tiếp diễn, tất cả chúng ta thay đổi và điều chỉnh góc nhìn về thực tế. Cấu trúc niềm tin của bạn ở cuối độ tuổi trưởng thành có thể rất khác với khi bạn mới bước vào tuổi trưởng thành. 

Điều này phù hợp với thông điệp đến từ tâm lý phát triển của người lớn. Thông thường, khi chúng ta trải nghiệm nhiều hơn, chúng ta từ từ thay đổi cách tương tác với thế giới xung quanh.

Mặc dù vậy, điểm chung của hầu hết người lớn là họ có một sự nhất quán trong cách họ hoạt động và làm việc tại bất kỳ thời điểm nào. Bạn có thể đã tin một điều trong độ tuổi 20 và bây giờ tin một điều mâu thuẫn ở độ tuổi 40, nhưng bạn không tin cả hai điều cùng một lúc.

Nhưng trong khoảng 1% dân số, những gì chúng tôi nhận thấy là họ đang ở giai đoạn phát triển, thường là giai đoạn cuối cùng, khi họ sống theo một cách phức tạp và mâu thuẫn.

Cách sống ấy không đến nỗi quá cực đoan hay quá ngây thơ, nhưng hơn vậy, cách sống ấy phải hướng đến việc hiểu và cân bằng cả hai cùng một lúc và xem điều nào là phù hợp hơn tại thời điểm thích hợp.

Yêu cầu đầu vào cốt lõi của sự sáng tạo mà Csikszentmihalyi nhận thấy ở mọi người mà ông phỏng vấn là họ đều mang tính cách phức tạp và mâu thuẫn như đã nói ở trên. Vượt qua cả những điểm tương đồng ở bề nổi, đây là đặc điểm tính cách đã kết nối mọi thứ và mọi người với nhau.

Họ đều khiêm nhường và tự hào cùng một lúc. Họ nổi loạn, nhưng họ cũng bảo thủ. Họ không chỉ hướng đến đam mê mà còn hướng đến kết quả. Họ đánh giá cao vai trò của kỷ luật trong khi thỉnh thoảng bất ngờ rời khỏi phòng vì lý do nào đó. Mỗi thứ đều có chỗ đứng của nó trong tâm trí mỗi người. 

Sự phức tạp đa dạng này là những gì đã mang đến cho họ những công cụ cơ bản để làm công việc mới, nguyên bản và sáng tạo. Họ cũng có thể giải quyết các vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau khi cần. 

Trong quá trình sáng tạo lâu dài, các yếu tố đầu vào bạn mang đến sẽ quyết định rất nhiều đến việc tạo ra các đầu ra khi chúng xác định phạm vi khả năng hoạt động của bạn.

Để làm những công việc thú vị, bạn phải trở nên thú vị. Để tạo ra sự phức tạp, bạn phải sống với sự phức tạp ấy.

Ý nghĩa nằm ở trong sự giao thoa của thực tế

Một trong những điểm khác biệt mà Csikszentmihalyi nhanh chóng nhận ra là giữa sự sáng tạo chữ thường-c (lowercase-c) và sáng tạo chữ viết hoa-C (capital-C), và ông đang cố định nghĩa cụ thể được vế sau.

Sáng tạo chữ thường-c là nghệ thuật kết nối giữa những thứ chưa được kết nối trước đó, và điều này được mọi người làm mọi lúc. Bằng cách này, mỗi người trong chúng ta đều có sự sáng tạo.

Tuy nhiên, sáng tạo Big-C là yếu tố đã giúp phân biệt những người mà ông đã tách thành nhóm nghiên cứu.

Một thành tựu tuyệt vời trong mảng sáng tạo không chỉ là sản phẩm từ việc làm mới và sáng tạo trong công việc, hay chỉ đơn thuần là tạo ra những thứ nguyên bản cho bản thân bạn, mà nó xuất hiện khi bạn phá vỡ ranh giới về văn hóa.

Yếu tố tạo nên ý nghĩa của một điều gì đó là mối quan hệ nó có với những thứ khác. Trong khi việc làm tốt một công việc của bạn có thể có liên quan khách quan, và việc làm một điều gì đó tuyệt vời cho bản thân có thể mang ý nghĩa quan trọng một cách chủ quan, ý nghĩa của việc này chỉ được tìm thấy ở điểm giao thoa.

Sự giao thoa không mang tính khách quan hoặc chủ quan. Đó là thế giới của tập hợp những ý tưởng thúc đẩy hướng đi văn hóa của chúng ta. Đó là lĩnh vực định hình những gì chúng ta coi trọng và những gì chúng tôi tin tưởng.

Để được coi là một sản phẩm sáng tạo Big-C, nó phải đáp ứng cả ba tiêu chí: quan trọng một cách khách quan với lĩnh vực của bạn, có giá trị chủ quan đối với bạn, và có ý nghĩa một cách giao thoa ảnh hưởng đến cách xã hội và con người hoạt động và sinh sống.

Kết quả ảnh hưởng đến văn hoá này là lý do tại sao hầu như tất cả các đối tượng trong nghiên cứu nhận thấy công việc của mình rất thoả mãn.

Ví dụ, sẽ không có ích gì khi phát triển một loại vắc-xin cứu sống loài người mà không được phát hành ngoài phòng thí nghiệm. Tương tự như vậy, việc viết nên một triết lý làm giảm bớt đau khổ về mặt tâm linh sẽ rất giới hạn trừ khi những người khác cảm thấy có sự kết nối của bản thân với điều ấy.

Một cuộc sống thực sự sáng tạo vừa hướng về những người khác trên thế giới và những gì họ thu được từ tác phẩm của bạn, vừa hướng đến tâm trạng của bạn và những thành tựu nó giúp bạn đạt được trong mắt bạn bè của bạn.

Tất cả những gì bạn cần biết

Liệu quá trình phá vỡ văn hóa là cách duy nhất để tạo nên một cuộc sống vừa sáng tạo vừa đầy đủ? 

Điều đó sẽ đúng chỉ khi chúng ta thu hẹp tầm nhìn của mình. Trong khi việc đánh giá cao cách hiểu của những người tài về thành tựu của họ và cách họ tương tác với chúng ta là một điều tốt, điều này chỉ chứa một phần sự thật.

Mặc dù không phải cuộc sống của tất cả chúng ta sẽ có những sáng tạo đột phá dạng Big-C, nhưng ta đều có thể sử dụng định nghĩa này để nâng cao tính sáng tạo trong công việc hàng ngày.

Có những bài học quan trọng chúng ta cần nắm được từ hai điều cốt lõi kể trên và cách chúng liên quan đến sự thỏa mãn đầy đủ; đó cũng chính là những bài học có thể áp dụng dễ dàng trong công việc và sở thích riêng. 

Những bài học đó cũng là một lời nhắc nhở rằng việc sống với sự phức tạp, và cùng lúc cân bằng những mâu thuẫn là hoàn toàn bình thường. Khi bạn có thể thấy những thái cực đối lập theo cách mà cả hai đều cân bằng, bạn đã tạo nên đa dạng cơ hội, mở ra vô vàn khả năng của cuộc sống. 

Tương tự như vậy, khi bạn nhìn xa hơn kết quả khách quan được tạo ra trong lĩnh vực của bạn hoặc niềm vui chủ quan mà bạn đạt được từ sự sáng tạo ấy, bạn sẽ bước chân vào một thế giới với góc nhìn hoàn toàn mới.

Những ý nghĩa sâu sắc có thể được tạo ra trong thực tế giao thoa của chúng ta, theo cả những cách lớn và nhỏ. Ngay sau khi bạn chia sẻ sự sáng tạo của mình với thế giới, sẽ có vô vàn tiềm năng xuất hiện trong những sự liên kết có sẵn. 

Nhiều người tự cho rằng mình không hề sáng tạo bởi vì họ xem nó như một thực thể bí ẩn mà họ không sở hữu. Nhưng thật sự thì đó chỉ là vấn đề về cách sống và cách thể hiện.

Bạn không cần phải theo đuổi một cuộc sống sáng tạo để hoàn thiện mọi thứ, bạn chỉ cần tránh bị bó buộc vào một khuôn mẫu thôi.