Một Số Nguyên Tắc Cần Ghi Nhớ Khi Đầu Tư Dài Hạn

Định nghĩa nhà đầu tư cổ phiếu dài hạn

Nhà đầu tư cổ phiếu dài hạn là người phải không chỉ sỡ hữu cổ phiếu mà sở hữu công ty của cổ phiếu đó trong một một thời gian khá dài, từ 3 đến 7, 10  năm, có khi là suốt đời. Lợi nhuận của nhà đầu tư đến từ sự chênh lệch giữa giá trị, tức là những gì nhà đầu tư nhận được từ việc sỡ hữu cổ phiếu/công ty đó, và thị giá – tức là số tiền nhà đầu tư bỏ ra để mua cổ phiếu đó. Ví dụ chúng ta bỏ ra 70.000 VNĐ để mua cổ phiếu A, giữ trong 5 năm, và dự tính, sẽ nhận lại 100.000 VNĐ.  30.000 VN chênh lệch từ giá trị và giá mua là lợi nhuận mà nhà đầu tư thu được từ cổ phiếu A. (Xin xem phhàn minh họa cách tính giá trị của cổ phiếu tại cuối bài viết) 

Một số nguyên tắc quan trọng

• Số tiền bỏ ra để đầu tư dài hạn phải thật sự là vốn dài hạn. Chúng ta không thể mượn tiền trong thời gian 1,2 năm để bỏ vào đầu tư dài hạn. Xin nhớ đầu tư gọi là dài hạn thì ít nhất phải “chôn vốn” trong thời gian trong thời gian dài ít nhất là 3 năm.
• Phải hiểu rất rõ và biết cách tính dự tính giá trị, có khi còn gọi là giá trị thực, hay giá trị nội tại của cổ phiếu. Không ước tính được giá trị thực của công ty thì bạn không thể đầu tư hiệu quả được. Xin đọc phần tính giá trị của cổ phiếu trong minh họa.
• Đừng rơi vào “bẫy” giá của cố phiếu và đừng lầm lẫn giữa giá và giá trị thực Chúng ta chỉ mua khi giá bán của cổ phiếu thấp hơn giá trị thực của công ty. Ví dụ trên giá trị thực của cổ phiếu A được tính là 100.000. Nếu chúng ta bỏ ra trên 100.000, ví dụ 120.000 VNĐ để mua cổ phiếu A thì chúng ta sẽ bị lỗ. Giả sử A đang trong giai đọan phát triển nóng của thị trường, giá A được được đưa lên đến mức 200.000 VNĐ, và ở mức đó thời gian khá lâu, và sau đó nó giảm xuống 150.000 VNĐ. Rất nhiều người đã vội mua vào ở thời đểm này vì cho là nó rẻ. Thật sự thì khi ở mức giá 150.000 VNĐ giá của A cũng vẫn còn cao hơn giá trị thực. (truờng hợp điểm C trong đồ thị minh họa)  Khi đó mua vào để kinh doanh ngắn hạn,  như trong bài trước tôi có nói thì có thể thắng và cũng có thể thua lớn trong thời gian ngắn, nhưng mua vào để đầu tư dài hạn thì lỗ là cái chắc.

Để bạn dễ hình dung về “bẫy” giá, hãy xem xét ví dụ sau đây.

Bạn ra chợ mua một chiếc áo. Tiệm đầu chợ bán giá 200.000 VNĐ, tiệm bên trong chợ, cũng với cái áo đó chỉ bán với giá 150.000, với lý do “dễ xuôi tai” là hạ giá để thanh lý hàng, hay sang sạp gì đó. Bạn cũng như tôi sẽ có khuynh hướng mua vài cái áo tại tiệm giữa chợ vì nó quá rẻ so giá bán của tiệm đầu chơ. Bạn mua và rất vui. Nhưng bạn có biết đâu hai tiệm này là một. Thay vì bán áo với giá 150.000 một cái thì sẽ không được hấp dẫn lắm, họ đem ra tiệm đầu chợ rao với 200.000, rồi đem vào tiệm giữa chợ bán với giá 150.000. Bạn đã rơi vào “bẫy” giá vì nếu chịu khó lùng sục bạn sẽ mua đựơc áo này ở chợ khác chỉ với giá 100.000. Trong việc mua sắm bình thường thì chúng ta có thể tặc lưỡi cho qua, vì chúng ta có thể không biết việc mình bị hớ, và quan trọng nhất là chúng ta  “hạnh phúc” với việc sỡ hữu món đồ đó. Nhưng trong đầu tư thì khác hẳn, mua cổ phiếu với giá đuợc xem là rẻ, nhưng cao hơn giá trị của cổ phiếu, thì chúng ta sẽ bị lỗ, mất tiền. Do đó, bạn nên rất thận trọng. Nhớ chỉ mua khi giá thấp hơn giá trị - là những gì mình nhận được từ việc sỡ hữu và bán đi cổ phiều sau này.

Chọn thời điểm mua

Nguyên tắc quan trọng để đạt lợi nhuận trong đầu tư dài hạn là phải mua với giá “hời” tức là giá rẻ hơn giá trị của cổ phiếu. Giá hời xảy ra bởi những nguyên nhân sau.

Nguyên nhân đầu tiên là thị trường không biết hết giá trị của công ty đó và đánh giá nó thấp. Nếu chúng ta tìm được những công ty tốt, mà thị trường không đánh giá cao, thì chúng ta sẽ mua được chúng.

Nguyên nhân thứ hai  là thị trường bước vào giai đọan sụp đổ hay suy thoái. Khi đó cổ phiếu của công ty tốt cũng bị xuống theo. Warren Buffet - người được xem là nhà đầu tư tài chính thành công nhất thế giới từng nói rằng: “Hãy sợ hãi khi những người khác tham lam. Hãy tham lam khi những người khác sợ hãi”. Tức là hãy mua cổ phiếu của công ty tốt khi mọi người đang sợ hãi và bán ra. Dĩ nhiên chỉ mua khi giá thấp hơn giá trị thực.

Chọn cổ phiếu/công ty để đầu tư

Những nhà đầu tư nổi tiềng trên thế giới như Warren Buffet, Benjamin Graham, Peter Lynch…khuyên chúng ta nên đầu tư vào các công ty thõa mãn nhiều trong những điểm sau:

• Công ty phát triển tốt và có lợi thế cạnh tranh. Hãy tìm mua các công ty công ty dẫn đầu thị trường của ngành kinh doanh chính yếu của nó, hoặc là có thương hiệu được khách hàng đánh giá cao. Chúng ta có thể tìm biết việc này qua những trải nghiệm hàng ngày của mình. Ví dụ như khi đi mua sắm, những mặt hàng nào mà bạn và bạn bè bạn nhớ đến đầu tiên, yêu chuộng, đánh giá cao. Những mặt hàng nào bán chạy trên thị trường, những mặt hàng nào khó có đối thủ cạnh tranh. Những công ty làm ra những mặt hàng đó chính là mục tiêu đầu tư của chúng ta.

• Công ty có mô hình kinh doanh đơn giản. Đừng đầu tư vào những công ty kinh doanh quá phức tạp và bạn không hiểu rõ nó. Đã không hiểu thì làm chủ sở hữu sao được?

• Công ty có doanh thu, tỷ suất lợi nhuận cao và đặc biệt là tăng trưởng tốt.

• Công ty có dòng tiền mặt đồi dào. Nhiều công ty có tỷ suất lợi nhuận tốt, nhưng bị khách hàng chiếm dụng vốn, bị “đọng” tiền thì cũng không tốt. Trong kinh doanh, dòng tiền mặt quan trọng hơn lợi nhuận.

• Công ty có chia cổ tức đều đặn. Nếu công ty đang phát triển bình thuờng thì nên chia một phần hay hết cổ tức cho chúng ta để chúng ta đầu tư/kinh doanh tiếp.Nhưng nếu công ty đang tăng trường mạnh mẽ và có tỷ lệ lãi suất cao, thì nên giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư. Khi đó tiền của chúng ta sẽ được tăng lên mạnh mẽ. Ví dụ nếu công ty chia cổ tức, bạn đem đi bỏ ngân hàng hay đầu tư nơi khác với lãi suất 10-15%. Nhưng nếu công ty không chia cổ tức mà đem đi tái đầu tư với lãi suất 20-25% thì chúng ta nên mong công ty giữ lại cổ tức của mình. Lúc đó tiền của bạn sẽ sinh sôi nảy nở với lãi suất cao. Cuối cùng, chúng ta cũng nhận đuợc tiền này về, hoặc là thông qua cổ tức, hoặc là thông qua bán lại cổ phiếu với giá cao để nhận chênh lệch. (Cổ phiếu lên giá cao vì về dài lâu thị trường sẽ nận biết đây là công ty tốt và điều chỉnh giá hợp lý)

• Công ty có ban quán lý có tầm nhìn, có năng lực lãnh đạo và quan trọng là chuyên nghiệp và trung thực.

Minh họa cách tính giá trị thực:

Chúng ta  mua cổ phiếu A giá 70,000 VNĐ. Sau khi phân tíc,h chúng ta dự đóan những gì chúng ta sẽ huởng được từ cổ phiếu A trong 5 năm như sau:

• Năm 1: 15.000 VNĐ cổ tức.
• Năm 2: 0 VNĐ cổ tức, nhưng được thưởng tách thêm cổ phiếu (tỳ lệ 1 được 1)
• Năm 3: 25.000 VNĐ cổ tức (cho cả hai cổ phiếu)
• Năm 4: 28.000 cổ tức (cho cả hai cổ phiếu)
• Năm 5: 110.000 VNĐ từ việc bán 2 cổ phiếu, mỗi cổ phiếu giá 55.000

Nhưng chúng ta không thể cộng tất cả các khỏan tiền này được vì chúng có mốc thời gian khác nhau, hay nói cách khác tiền có giá trị khác nhau theo thời gian. (Ví dụ, nếu bạn có 10 triệu, bạn cho tôi muợn 3 năm, và 3 năm sau tôi trả lại bạn 10 triệu? Điều đó không thể xảy ra được trừ khi tôi với bạn là người nhà. 10 triệu đó đem bỏ vào ngân hàng hay đem đi đầu tư, qua 3 năm sau chắc chắn bạn sẽ thu về hơn 10 triệu.)

Để đưa một số tiền về hiện tại người ta dùng công thức sau đây: 

Giá trị hiện tại = Giá trị tương lai/ (1+ lãi suất)^số năm. 

Ví dụ, với lãi suất kỳ vọng 15%/năm,  28.000 VNĐ tại cuối năm 4 sẽ có giá trị hiện tại như sau = 28.000/(1+0.15)^4= 16.009.09 

Tương tự như vậy ta tình giá trị hiện tại của các khỏan tiền còn lại, với lãi suất kỳ vọng 15%, ta được bảng sau:

Như vậy nếu mua với giá 70.000 VNĐ thì chúng ta đạt lợi nhuận kỳ vọng  là 30.179 VNĐ