Các nhà đầu tư tổ chức
Một nhà đầu tư tổ chức là một tổ chức/cá nhân mang tài sản của chính tổ chức đó hoặc được người khác uỷ thác để đầu tư. Các nhà đầu tư tổ chức điển hình là các công ty đầu tư (bao gồm cả quỹ đầu tư tương hỗ), các hệ thống quỹ lương hưu, công ty bảo hiểm, các trường đại học và ngân hàng. Lấy ví dụ, CalPERS là một quỹ lương hưu đại chúng của California, có 93 tỷ USD tương đương 67% tổng tài sản nằm ở dạng cổ phần, tính vào thời điểm đầu năm 1999. Vì lý do nhà đầu tư tổ chức thường nắm rất nhiều tiền để đầu tư và cam kết đầu tư sinh lợi, do đó họ tham gia giao dịch thường xuyên và ở quy mô rất lớn.
Một lệnh mua hay bán cần đạt số lượng 10.000 cổ phiếu hoặc nhiều hơn nữa để được xếp vào loại giao dịch tổ chức-thực chất là con số khiêm tốn so với một quỹ đầu tư tương hỗ lớn đang háo hức đưa đồng tiền của nhà đầu tư vào họat động.
Kinh doanh theo chương trình là gì?
Một số các nhà đầu tư tổ chức đẩy nhanh quá trình giao dịch sử dụng các chương trình máy tính để mua và bán số lượng lớn cổ phiếu. Các chương trình đôi lúc tự động thực hiện lệnh giao dịch khi các mức giá chạm tới các mức đã xác định trước. Việc mua bán theo chương trình đột ngột như vậy có thể gây ra các thay đổi giá chứng khoán bất thường hoặc có thể làm sinh ra những dịch chuyển đột biến trên toàn thị trường chứng khoán. Vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1987 ở Mỹ xảy ra ít nhất có một phần nguyên nhân là do giao dịch theo chương trình thực hiện do giá sụt xuống. Kể từ đó, các thị trường cổ phiếu đã đưa vào sử dụng hệ thống an toàn, gọi là cầu chì, để giảm thiểu hoạt động mua bán hoặc dừng hẳn kinh doanh cổ phiếu lại trong trường hợp thị trường rơi quá nhiều và quá nhanh.
Cách thức mua
Nếu bạn có quan điểm đầu tư dài hạn, bạn có thể mua một cổ phần và giữ cho tới khi cổ phần đó đạt đến một mức giá trị tăng đáng kể - trong một số trường hợp có thể tính bằng năm. Hoặc bạn có thể tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng qua cổ phiếu với các loại cổ phiếu mà bạn kỳ vọng sẽ có mức giá tăng đột biến trong vòng một thời gian ngắn. Khi giá cổ phiếu tăng, bạn sẽ bán và mua các loại tài sản khác. Hướng kinh doanh này gọi là giao dịch ngày hoặc định thời thị trường.
Các nhà đầu tư tổ chức và các nhà kinh doanh cổ phiếu chuyên nghiệp, tận dụng các chương trình phân tích phức tạp, đã thực hành kinh doanh theo cách định thời lượng thị trường đã nhiều năm. Nhưng gần đây, các nhà kinh doanh không chuyên có khả năng truy cập tới các luồng thông tin lớn về giá trên cơ chế trực tuyến, chẳng hạn qua Internet, bắt đầu tham gia loại hoạt động này.
Hoạt động giao dịch ngày tăng lên đang tạo ra một số thay đổi nhanh chóng trên thị trường, mà một trong những thay đổi đó là tăng nhanh mức dao động, vì ngày càng nhiều các nhà đầu tư độc lập nhảy ra nhảy vào thị trường trong một nỗ lực tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng.
Nhiều chuyên gia lo lắng rằng sự dễ dàng thao tác giao dịch trực tuyến thu hút nhiều nhà đầu tư còn bỡ ngỡ lao vào thử loại kinh doanh này. Các chuyện gia cảnh báo rằng để thực hiện kinh doanh thành công luôn luôn khó khăn kể cả trong trường hợp tốt đẹp nhất, và nó luôn làm tăng cơ hội thua thiệt về tài chính.
Câu lạc bộ đầu tư
Nếu bạn muốn tham gia vào thị trường cổ phiếu nhưng ngần ngại phải tự mình bắt đầu mọi thứ, bạn có thể tham gia một trong số 37.000 câu lạc bộ đầu tư tại Mỹ hoặc tổ chức riêng câu lạc bộ của bạn.
Trong khi câu lạc bộ đầu tư có rất nhiều lợi thế - trong số đó là tạo dựng sự tin cậy, chia xẻ gánh nặng chi phí nghiên cứu đầu tư và có thể xây dựng một danh mục đầu tư phân tán rủi ro – thì việc tham gia một câu lạc bộ không nhất thiết đảm bảo lợi nhuận vượt trội. Một trong các vấn đề tồn tại là quá trình ra quyết định thường phải dựa trên nguyên tắc nhất trí. Điều này cũng đồng nghĩa với việc đôi lúc phải nhất trí mua và bán theo các quyết định ngược với khả năng nhận định của bạn mà có thể là tốt hơn. Một nhược điểm khác nữa là nhiều câu lạc bộ mua các lô nhỏ cổ phần, khiến cho chi phí hoa hồng giao dịch tăng lên tương đối.
Hầu hết các câu lạc tuân thủ các hướng dẫn của Hiệp hội quốc gia của các câu lạc bộ đầu tư (NAIC). Nếu bạn quan tâm, có thể tham khảo web site www.better-investing.org
Quy mô tạo nên sự khác biệt
Quy mô một công ty, hoặc còn goi là tổng giá trị thị trường, là một tác nhân quan trọng để cân nhắc khi bạn quyết định mua cổ phiếu nào. Giá trị thị trường được tính bằng cách nhân tổng số cổ phiếu có thể lưu thông với thị giá hiện tại của cổ phiếu. Ví dụ, một công ty có 100 triệu cổ phiếu đang lưu thông với mức thị giá hiện tại là 25 USD một cổ phiếu sẽ có tổng giá trị thị trường là 25 tỷ USD.
Mua cổ phần
Mua cổ phần không khó, nhưng quá trình này có quy tắc riêng của nó, có ngôn ngữ riêng và đặc tính riêng.
Để mua hoặc bán một lượng cổ phần, bạn thường phải thông qua một nhà môi giới, là một loại công ty đầu tư thành viên của sở giao dịch cổ phiếu. Doanh vụ của bạn được gửi vào tay một người môi giới, người này đã vượt qua một kỳ thi về luật chứng khoán và đã được đăng ký với Ủy ban Chứng khoán và Sở giao dịch (SEC).
Bạn cũng có thể mua cổ phần trực tiếp từ công ty phát hành thông qua kế hoạch tái đầu tư cổ tức (DRIP). Một số lượng lớn các công ty đề xuất loại kế hoạch này và chỉ yêu cầu nột một khoản phí nhỏ để xử lý giao dịch của bạn. Nếu bạn đăng ký tham gia, cổ tức của bạn tự động được tái đầu tư để mua nhiều cổ phiếu hơn, và bạn có thể thực hiện cả việc mua thêm bằng tiền mặt nữa.
Tên gọi nói lên điều gì?
Mặc dù bạn có thể sử dụng thuật ngữ nhà môi giới để mô tả những người chuyên nghiệp làm việc mua và bán cổ phiếu, nhưng thị trường tài chính lại sử dụng các thuật ngữ khác, những tên gọi ít sử dụng rộng rãi để mô tả cách thức thực hiện trao đổi chứng khoán như sau:
- Người môi giới (broker) xử lý các lệnh mua và bán chứng khoán do các khách hàng tổ chức hoặc tư nhân đưa ra, và họ làm để nhận hoa hồng. Xa xưa ban đầu, broker – người môi giới – là người bán rượu. Họ vận chuyển, bê vác và mở các thùng rượu. Ngày nay broker không còn làm việc với các chất lỏng nữa mà là các công việc thú vị của một đại lý tài chính.
- Người kinh doanh (dealer) mua và bán chứng khoán trên tài khoản của mình hoặc tài khoản công ty mà họ làm việc, chứ không thực hiện cho khác hàng. Người kinh doanh kiếm tiền dựa trên mức chênh lệch giữa phần tiền họ mua chứng khoán và phần thu lại được khi bán chứng khoán. Người kinh doanh chứng khoán có thể còn được gọi là broker-dealer, vì thực tế họ làm cả 2 loại việc.
- Người giao dịch (trader) còn gọi là nhà giao dịch tác nghiệp có đăng ký hay cạnh tranh, mua và bán các chứng khoán cho portfolio của mình. Thuật ngữ trader cũng mô tả nhân viên của người kinh doanh loại broker-dealer, thao tác và xử lý công việc giao dịch chứng khoán của các công ty.
Sơ đồ hành trình kinh doanh chứng khoán
Khách hàng đưa lệnh mua hoặc bán: Khi bạn yêu cầu broker mua hoặc bán cổ phần ở mức thị giá hiện tại, bạn đang thực hiện lệnh cho thị trường. Giá bạn trả (hoặc thu về) thường là giống như hoặc gần bằng với mức chào bạn nhận được khi đặt lệnh, tuỳ thuộc vào tốc độ xử lý và mức độ sôi nổi của loại cổ phần giao dịch.
Nếu bạn nghĩ giá cổ phiếu bạn muốn giao dịch sắp thay đổi, bạn có thể đặt lệnh giới hạn. Loại lệnh này yêu cầu người môi giới mua hay bán chỉ khi nào cổ phiếu đạt mức giá bạn chỉ định, hoặc mức giá tốt hơn.
Lệnh dừng yêu cầu người môi giới mua hoặc bán ở thị giá một khi giá cổ phiếu đã chạm tới mức giá nhắm tới đã được chỉ định rõ, gọi là giá dừng. Các lệnh dừng thông thường được đặt ra để giới hạn mức thua lỗ hoặc để bảo vệ lợi nhuận. Mặt tiêu cực của lệnh này là chúng có thể được thực hiện ở mức giá cao hơn hoặc thấp hơn giá dừng (vì lý do cổ phiếu giao dịch ở mức thị giá sau khi chạm giá dừng).
Khi bạn đưa ra lệnh dừng hoặc lệnh giới hạn, người môi giới của bạn sẽ hỏi liệu bạn có muốn dùng lệnh GTC (Good ‘til canceled, tức là có giá trị cho tới khi bị huỷ bỏ) hoặc lệnh ngày (day order). Lệnh GTC luôn có hiệu lực cho tới khi nó được hoàn thành hoàn toàn hoặc chính bạn huỷ bỏ nó. Lệnh ngày được huỷ bỏ tự động nếu không thực hiện được toàn bộ lệnh vào cuối ngày giao dịch.
Công ty môi giới xử lý giao dịch
Một số người môi giới, thường gọi là người môi giới dịch vụ tổng thể, cung cấp hàng loạt dịch vụ ngoài chức năng chỉ thực hiện các lệnh mua và bán cho khách hàng. Các dịch vụ khác có thể bao gồm: nghiên cứu đầu tư, xây dựng mục tiêu đầu tư ngắn hạn và dài hạn.
Người môi giới chiết khấu (discount broker) thực hiện các giao dịch cho khách hàng, nhưng điển hình họ chỉ cung cấp thêm một số loại dịch vụ hạn chế. Mức phí của họ thường thấp hơn nhiều so với môi giới dịch vụ tổng thể. Và đối với các nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm, những người giao dịch thường xuyên và trên khối lượng cổ phiếu lớn, còn có loại môi giới chiết khấu nhiều (deep-discount broker). Những người môi giới loại này thu phí còn thấp nữa.
Phương pháp giao dịch cổ phiếu chi phí thấp nhất, tuy nhiên lại là qua các công ty môi giới trực tuyến (online brokerage). Nhiều công ty môi giới chiết khấu và dịch vụ tổng thể có vai vế ngày nay còn chiết khấu chi phí đáng kể đối với các khách hàng mua và bán qua mạng (trực tuyến).
Lô chẵn & Lô lẻ
Thông thường bạn mua và bán cổ phần theo các khối cổ phiếu, với số lượng 100 cổ phiếu một khối (hay còn gọi là lô). Lô 100 cổ phiếu như vậy gọi là lô chẵn (hoặc lô tròn - round lot). Các nhà đầu tư nhỏ có thể mua chỉ 1 cổ phiếu, hoặc số lượng cổ phiếu nào mà họ đủ tiền trả. Số lượng nhỏ không thuộc lô chẵn như vậy gọi là lô lẻ (odd lot/uneven lot). Các nhà môi giới thường thu phí cao hơn với các lệnh đặt mua bán lô lẻ.
Thị trường cổ phiếu phản ánh hoạt động
Thông tin cập nhật là dòng máu nuôi sống hoạt động giao dịch. Thông tin không chỉ phản ánh các quyết định đầu tư hiện tại mà còn ảnh hưởng đến những gì sẽ xẩy ra ở giờ hoặc các phiên giao dịch tiếp theo.
Hoạt động giao dịch của các cổ phần đơn lẻ và của toàn thị trường tổng thể được cập nhật liên tục trên mạng internet, trên đài và ti-vi, và còn được tóm tắt trên các tờ báo tài chính hàng ngày, chẳng hạn tờ Nhật báo Phố Wall (Wall Street Journal). Chuyển động chung toàn thị trường thường được theo dõi bởi các chỉ số và một số đại lượng trung bình, chẳng hạn như Chỉ số Trung bình công nghiệp Dow Jones (DJIA) hay chỉ số S&P 500 cổ phiếu.
Truy cập vào các thông tin trực tuyến đang thay đổi một cách ngoạn mục phương thức đầu tư của các cá nhân. Chỉ cần tham gia thực hành một chút, bạn đã có thể nghiên cứu lịch sử tài chính của một công ty cụ thể, tận dụng các phần mềm sử dụng trực tuyến để giúp bạn lựa chọn loại cổ phiếu phù hợp hoặc truy cập tới các trang cung cấp thông tin báo giá trực tuyến. Các nhà đầu tư cũng có thể sử dụng thông tin này để phân tích ảnh hưởng các quyết định mua và bán tới các portfolio riêng của mình cũng như lập kế hoạch cho các giao dịch về sau.
Mời bạn theo dõi loạt bài viết:
Cổ Phiếu Toàn Tập: Hướng Dẫn Về Tiền Tệ & Đầu Tư Của Tạp Chí Wall Street (Phần I)
Cổ Phiếu Toàn Tập: Hướng Dẫn Về Tiền Tệ & Đầu Tư Của Tạp Chí Wall Street (Phần II)
Cổ Phiếu Toàn Tập: Hướng Dẫn Về Tiền Tệ & Đầu Tư Của Tạp Chí Wall Street (Phần IV)