Tối chủ nhật vừa rồi, tôi đã dành thời gian đi xem một bộ phim viễn tưởng tuyệt vời về đề tài vũ trụ - "The Martian" (ra rạp ở Việt Nam với tên “Người về từ Sao Hỏa”). Matt Damon đóng vai Mark Watney – một phi hành gia bị mắc kẹt tại Sao Hỏa trong một bộ phim mà đạo diễn Ridley Scott đã tái hiện lại câu chuyện hấp dẫn nói về bản năng sinh tồn của con người. Tôi tự hỏi làm thế nào mà Hollywood vẫn luôn cho ra lò những câu chuyện tuyệt vời đến như vậy về đề tài vũ trụ, thử nghĩ mà xem, từ “Gravity” (trình chiếu ở Việt Nam với tên “Cuộc chiến không trọng lực”), “Interstellar” (“Hố đen tử thần”), và bây giờ là ‘The Martian”. Khi bộ phim lướt qua khung cảnh Sao Hỏa rực rỡ tuyệt đẹp, tôi đã chợt nhận ra rằng có một vài bài học mà những người khởi nghiệp có thể rút ra được từ bộ phim này. Dưới đây là 5 điều mà tôi đã nghiệm ra và muốn chia sẻ cùng mọi người:
1. Cảnh cuối cùng của bộ phim là một cuộc hội thoại đáng nhớ. Khi Mark Watney đang giải thích ở một lớp học sau khi anh trở về từ Sao Hỏa - "Vũ trụ chống lại chúng ta, do đó việc sợ hãi cái chết là một lẽ tự nhiên. Việc chúng ta cần làm cho tới lúc chết chỉ là giải quyết hết vấn đề cho tới vấn đề khác nhằm mục đích tồn tại”. Hãy cùng suy rộng từ vấn đề này sang giới startup - nơi mà hầu hết những dự án khởi nghiệp chết yểu, một số khác từ bỏ hy vọng khi mà những khó khăn trở ngại đầu tiên ập đến, trong khi chỉ còn một số nhỏ vẫn tồn tại đến cuối cùng.
2. Giống như Steve Jobs đã từng nói – Khi nhìn lại quãng đường đã từng trải qua, chúng ta sẽ có thể kết nối được các sự việc lại với nhau - khi ông nhấn mạnh về việc một số lớp học mà ông theo học từ thời đại học (cụ thể là thư pháp) đã giúp ông như thế nào trong cuộc sống và sự nghiệp sau này (trong việc thiết kế Macintosh). Tương tự như vậy, Mark Watney từng là một nhà thực vật học và anh đã sử dụng tất cả các kiến thức mà mình có để trở thành người đầu tiên để bắt đầu trồng trọt trên Sao Hỏa. Chính vì vậy, những người khởi nghiệp trẻ, trước khi bỏ học, hãy chắc chắn rằng bạn đã có được một nền tảng vững chắc ít nhất là về một lĩnh vực nào đó - bạn không bao giờ biết được khi nào thì chúng có thể trở thành nguồn cảm hứng của mình giống như Steve Jobs hay Mark.
3. Việc sống sót qua sự khắc nghiệt của Sao Hỏa là một vấn đề vô cùng khó khăn và cần phải có những suy nghĩ mang tính tưởng tượng, đột phá, thoát ra khỏi lối mòn. Nếu để tồn tại đồng nghĩa với việc bạn cần phải trồng khoai tây bằng chính phân của chính mình, thì đơn giản là hãy làm điều đó thôi. Hãy hỏi Mark thử xem – lỗ mũi và các giác quan của anh hẳn chẳng hề dễ chịu, nhưng có sao đâu, chính những củ khoai tây đó đã giúp anh tồn tại trong vòng 561 ngày. Những người khởi nghiệp hãy bắt đầu nhìn một cách kĩ càng vào những thứ mà bạn thường cảm thấy ghê sợ hay không ngờ tới – đó rất có thể là nơi mà những vấn đề và giải pháp của bạn đang tập trung. Như câu nói nổi tiếng của Mark trong bộ phim này - "Bạn cần phải nghiên cứu về phân để thoát ra khỏi cái chốn này". Cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
4. Bạn không bao giờ biết được rằng ai có thể là Rich Purnell trong nhóm của bạn. Rich là một nhà động lực học vũ trụ (astrodynamist) - chăm chỉ và tận tuy nhưng lại là người chẳng thèm quan tâm tới những ông sếp, cấp bậc, hay quyền uy. Anh là người rốt cuộc đã đưa ra được giải pháp để giải cứu Mark. Những người khởi nghiệp cần phải xác định được ai là Rich Purnell trong đội của họ. Hãy tìm ra một anh chàng có phần bất kính, không tuân theo lề thói và có đầu óc sáng tạo – một người chỉ quan tâm đến việc giải quyết vấn đề và cóc thèm để ý xem chức vụ của bạn là gì. Họ rất có thể sẽ là vị cứu tinh cho doanh nghiệp startup của bạn. Hãy tôn trọng trí tuệ và đừng tin những gã khờ.
5. Và bây giờ là bài học cuối cùng - làm thế nào mà tôi có thể nói về khởi nghiệp mà lại bỏ qua không nhắc tới các quỹ đầu tư mạo hiểm. NASA trong bộ phim này đóng cả hai vai diễn, vừa là nhân vật phản diện, vừa là vị cứu tinh của Mark. NASA sẽ đào tạo bạn một cách bài bản và đưa bạn lên tàu vũ trụ để đi tới Sao Hỏa, tuy nhiên, nếu như có chuyện bất trắc xảy ra thì họ đưa ra sự lựa chọn khắc nghiệt rằng sẽ đặt lợi ích chung lên hàng đầu. NASA nói “KHÔNG” với việc giải cứu sự sống của Mark và mạo hiểm mạng sống của 5 người khác trên Hermes, nhưng đến cuối ngày thì rốt cuộc cả NASA và đội Hermes đã cùng cứu được Mark. Vì vậy, nếu như bạn gặp phải một quỹ đầu tư mạo hiểm làm khó cho bạn, hãy nghĩ về họ giống như NASA - họ sẽ có thể hy sinh bạn cho một mục đích chung cao cả hơn, nhưng nếu bạn đã xây dựng một đội giống như nhóm phi hành đoàn Hermes, bạn sẽ có thể tự tin mà cá rằng họ sẽ đánh liều mạng sống của họ cho bạn và cho doanh nghiệp startup của bạn.
Một bộ phim tuyệt vời và những bài học cực kỳ hữu ích đối với những người khởi nghiệp.