Đôi khi một doanh nghiệp khi áp dụng thành công những chuẩn mực như thương hiệu, tiêu chuẩn, sản phẩm, tác phong nhân viên … bỗng giật mình nhìn lại đó vẫn chưa phải là văn hóa riêng của doanh nghiệp mình. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp sẽ còn rất nhiều gian nan bởi nó ẩn chứa rất nhiều yếu tố cả hữu hình và vô hình, không phải muốn là thực hiện ngay được.
Văn hóa doanh nghiệp ẩn chứa sự tâm linh
Tính tâm linh trong văn hoá doanh nghiệp là điều khó hiểu nhất trong quá trình xây dựng nó. Đến bây giờ, người ta vẫn không thể hiểu tại sao người Nhật lại cực kì hà khắc trong cách hành xử nội bộ, cấp dưới luôn phải cúi đầu chào cấp trên, làm việc suốt đời và cống hiến trọn vẹn… Khi đó, văn hóa kinh doanh trong một tổ chức đã tiến đến mức độ cao nhất, trở thành một thứ Đạo, mà từ thế hệ này tới thế hệ khác tôn sùng và làm theo.
Trở lại với việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp mới chỉ quan tâm tới xây dựng văn hóa ở vẻ bề ngoài, mà quên đi việc tạo ra một “Đạo Kinh Doanh” riêng cho tổ chức mình. Đạo kinh doanh đó được xây dựng trên nền tảng giá trị và niềm tin mạnh mẽ.Từ đó, những quy tắc ứng xử của những thành viên bên trong nội bộ cũng sẽ theo Đạo đó mà hình thành. Khi tổ chức đó tạo dựng được những yếu tố tâm linh của Đạo Kinh Doanh, nếu được duy trì một cách khôn khéo, các thành viên bên trong nội bộ sẽ chẳng khác gì những con chiên hay những môn đồ của Phật Giáo. Tinh thần của họ sẽ đều cùng hướng tới một mục đích chung của tổ chức, đồng thời, tìm ra phương hướng thống nhất để hoàn thiện bản thân mình. Xây dựng được Đạo trong tổ chức cũng giống như xây dựng cho nhân viên những quy tắc mà họ phải thực hiện nghiêm ngặt để hoàn thiện mình.
Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ những giá trị
Trong cuốn sách Văn minh làm giàu và nguồn gốc của cải của TS. Vương Quân Hoàng, chúng ta đã được đề cập tới khái niệm giá trị. Giải thích một cách đơn giản, giá trị là thứ mà người ta cảm thấy quan trọng, có ích. Cụm từ “Quan trọng” và “Có ích lợi” rất đáng lưu tâm trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Bởi lẽ, lãnh đạo công ty sẽ rất khó xây dựng văn hóa doanh nghiệp nếu không truyền đạt được những ích lợi mà văn hóa doanh nghiệp đem lại. Nhân viên cần được nhận thức được rằng việc đeo thẻ nhân viên, mặc đồng phục là thể hiện sự tự hào khi là thành viên của công ty, và những việc làm đó có ích cho công việc của họ chứ không phải họ mang những thứ đó là quảng cáo cho công ty.
Rât nhiều lãnh đạo đã mắc lỗi khi áp đặt văn hóa doanh nghiệp mà không khiến nhân viên nhận thức được các giá trị văn hóa. Nếu không giảng giải cặn kẽ hệ thống các giá trị văn hóa của doanh nghiệp có ích lợi gì với nội bộ tổ chức thì mọi hình thức triển khai cũng chỉ mang tính phong trào.
Một câu hỏi được đặt ra rằng, vậy những giá trị nào là hợp lý và giá trị nào là không hợp lý. Điều này tùy thuộc rất nhiều vào từng tổ chức riêng biệt, nhưng tóm lại, có một số giá trị được đề cao trong nội bộ tổ chức ở Việt Nam đó là :
- Sự thành thực (thể hiện là nói thật, không gian dối, cam kết thực hiện những gì mình hứa hẹn và đảm bảo đúng những gì mình sẽ thực hiện)
- Sự tự giác (thể hiện ở mức độ sẵn sàng đối với công việc, không ngại khó khăn, làm việc hết mình vì lợi ích của tổ chức)
- Sự khôn khéo (biết nói những gì cần nói, hỏi những điều cần hỏi, tranh luận những điều đáng tranh luận và sắp xếp những gì hợp lý nhất)
Ngoài ra còn một số giá trị khác được đề cập tới như sự tự tin, sáng tạo … Những giá trị này sẽ là nền tảng định hướng cho văn hóa của doanh nghiệp.
Văn hóa doanh nghiệp giữa cái “chung chung” và cái “cụ thể”
Một điểm yếu trong quá trình xây dựng văn hoá doanh nghiệp ở Việt Nam là tính “chung chung” trong việc xây dựng. Lãnh đạo không thể chỉ nói chung chung rằng mọi thành viên trong công ty đều phải thanh lịch, trang trọng hay lịch sự được. Nhân viên trong tổ chức cần phải được chỉ bảo cặn kẽ từng lời ăn, tiếng nói cho đến cách đi lại. Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ những gì nhỏ nhất. Lý thuyết là thế nhưng không phải ai cũng hiểu được, mà cho dù hiểu được thì trong nhiều trường hợp lại họ coi đó là thứ nhỏ nhặt và khó thực hiện.
Để thực hiện được văn hóa thì mọi quy tắc hành vi cần phải được quy định rất chi tiết và cụ thể, chẳng khác nào dạy trẻ con học lễ nghĩa thời xưa. Nếu trẻ con cần phải khoanh tay chào, học cách nói vâng dạ và rành mạch, thì hiện nay trong các tổ chức, văn hóa cũng phải được thống nhất từ cách trả lời điện thoại, cách cúi chào, động tác bắt tay, cách thức tranh luận… Kết hợp với sự đồng thuận của mọi cá nhân trong tổ chức và sự áp đặt thành các nội quy, văn hóa mới có thể dần dần hình thành. Đến một mức nào đó, tổ chức coi một số giá trị là quy chuẩn, là “thức ăn” hàng ngày, không thể thiếu được trong quá trình hoạt động.
Lời kết
Văn hóa doanh nghiệp có vô vàn hình thức biểu hiện. Tuy nhiên, các nhà tổ chức muốn xây dựng văn hóa doanh nghiệp cũng cần lưu ý rằng, văn hóa doanh nghiệp không phải điều có thể thực hiện trong ngày một ngày hai. Nó có thể là một chặng đường kéo dài hàng thập kỷ. Việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp không phải là một khẩu hiệu, nó cần được vun đắp bởi từng cá nhân trong tổ chức doanh nghiệp đó. Xây dựng văn hóa là chìa khóa để doanh nghiệp được trường tồn.